ถ่านไฟฉายมีกี่ชนิด กี่ขนาด การใช้ถ่าน และวิธีการทิ้งที่ถูกต้อง

ถ่านไฟฉายมีกี่ชนิด กี่ขนาด การใช้ถ่าน และวิธีการทิ้งที่ถูกต้อง

แบตเตอรี่หรือถ่านไฟฉาย เป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าชนิดหนึ่งที่สามารถเกิดพลังงานไฟฟ้าตัวเอง เนื่องจากปฏิกิริยาทางเคมีที่บรรจุอยู่ภายในตัวแบตเตอรี่นั่นๆ พลังงานไฟฟ้าที่ได้คือ ไฟฟ้ากระแสตรง ทำให้นิยมนำไปใช้ประโยชน์กับอุปกรณ์เคลื่อนที่หรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ขนาดเล็กสามารถพกพาได้ เช่น ไฟฉาย หรือ ไฟฉายติดผนัง นาฬิกา เครื่องคิดเลข กล้องถ่ายรูป ของเล่นสำหรับเด็ก เป็นต้น

แล้วถ่านไฟฉายมีกี่ชนิดกันครับ

1. ถ่านไฟฉายประเภทชนิดคาบอน-สังกะสี ถ่านประเภทนี้ใช้กันมายาวนานตั้งแต่ปี 2443 ให้กระแสไฟฟ้าโดยปฏิกิริยาทางเคมีซึ่งมีสังกะสีเป็นขั้วลบ ส่วนขั้วบวกเป็นผลผสมของแมงกานีสไดออกไซด์กับวัสดุอื่นๆ เป็นถ่านไฟฉายที่มีอายุการใช้งานสั้น และให้กระแสไฟฟ้าน้อยมักจะเสื่อมสภาพได้โดยง่าย แต่ข้อดีคือ หาซื้อง่าย ราคาไม่แพง
2. แบตเตอรี่ชนิดอัลคาไลน์ พัฒนาเพื่อใช้กับงานที่ต้องการกระแสไฟฟ้าสูง ถ่านไฟฉายชนิดนี้จะมีอายุการใช้งานเป็น 10 เท่าของถ่านไฟฉายธรรมดา เวลาพลังงานที่มีใกล้จะหมด มันจะค่อยๆ หรี่ลงทีละนิดๆ ทำให้เรารู้ได้ว่าใกล้เวลาที่แบตเตอรี่จะหมดแล้ว แต่ข้อเสียคืออัลคาไลน์ไม่เหมาะอย่างยิ่งสำหรับการใช้งานในบริเวณที่อากาศ หนาวเย็น
3. 3. แบตเตอรี่ชนิดปรอทออกไซด์ แบตเตอรี่ชนิดสังกะสีกับปรอทออกไซด์ให้ระดับพลังงานสูงกว่าแบตเตอรี่แบบคาร์บอน-สังกะสี และแบบเตอรี่แบบอัลคาไลน์ นอกจากนี้ ร้อยละ 80-90 ของสารต่างๆ ที่บรรจุในแบเตอรี่ชนิดนี้จะทำปฏิกิริยาให้พลังงานไฟฟ้าได้ตลอดอายุขัยของแบตเตอรี่
4. แบตเตอรี่ชนิดเงินออกไซด์ มีคุณสมบัติเหมือนแบตเตอรี่ชนิดปรอทออกไซด์ แต่สามารถทำงานได้ในอุณหภูมิต่ำได้ดีกว่าและให้ความต่างศักย์สูงถึง 1.5 โวลต์ (ปรอทออกไซด์ให้ 1.35 โวลต์) เนื่องจากมีราคาที่ค่อนข้างสูง จึงมีผลิตเป็นแบบเม็ดกระดุมเท่านั้น
5. แบตเตอรี่ชนิดลิเธียม โดยทงทฤษฎีธาตุลิเทียม มีระดับพลังงานสูงที่สุด เมื่อเทียบกับโลหะอื่นๆ ดังนั้แบตเตอรี่ที่ใช้กระแสไฟฟ้า โดยปฏิกิริยาทางเคมีระหว่างขั้วคาโทดที่เป็นลิเธียม กับคาโทดอะรก็ตามจะเป็นแบตเตอรี่ที่มีอายุการใช้งานนานที่สุด น้ำหนักเบา และสามารถใช้ในสภาพอากาศหนาวเย็นมากๆ ถึงขนาดติดลบได้โดยประสิทธิภาพแทบจะไม่ลดลงเลย แต่ลิเธียมก็มีราคาแพงกว่าอัลคาไลน์พอสมควร และเมื่อใช้จนแบตเตอรี่หมดแล้วมันก็จะดับทันทีโดยไม่มีการเตือนล่วงหน้าเลย
6. แบตเตอรี่ชนิดอัดไฟซ้ำได้ (ชนิดนิเกิล-แคดเมียม) ผลิตออกมาเหมือนถ่านไฟฉายทั่วไป ราคาอาจจะดูแพงหากซื้อในครั้งแรก แต่ในระยะยาวแล้วจะคุ้มกว่ามาก เพราะสามารถรีชาร์จใหม่ได้หลายครั้งมาก บางก้อนอาจจะรีชาร์จใหม่ได้นับ 1,000 ครั้ง แต่ว่าในการชาร์จแต่ละครั้งก็อาจไม่สามารถใช้งานได้นานเท่าอัลคาไลน์หนึ่ง ก้อน และบางครั้งประสิทธิภาพอาจจะลดหย่อนไปบ้างในการชาร์จแต่ละครั้ง แต่ก็มีอายุการใช้งานยืนยาวมาก ในปัจจุบันมีเครื่องชาร์จพลังแสงอาทิตย์ที่มีขนาดเล็กและน้ำหนักเบาจำหน่าย แล้ว ซึ่งเหมาะอย่างยิ่งสำหรับการนำติดตัวไปเที่ยวด้วย

ถ่านไฟฉายที่นิยมใช้กันในบ้านเรามีหลายขนาดด้วยกัน ได้แก่

•  D เป็นถ่านไฟฉาย ขนาดใหญ่สุด เส้นผ่าศูนย์กลาง x ความสูง คือ 33 x 60 ม.ม.
• C เรียกว่า ขนาดกลาง มีขนาด 25.8 x 50 ม.ม.
• AA ขนาดเล็ก มีขนาด 1.5 – 14.5 x 51 ม.ม.
• AAA ขนาดเล็กจิ๋ว มีขนาด 10.5 x 44.5 ม.ม.
• AAAA ขนาดเล็กจิ๋วหลิว หาซื้อยากและมีราคาแพง มีขนาด 8.3 x 2.5 ม.ม.

ถ่านไฟฉายชนิดพิเศษผลิตออกมาเพื่อความสะดวกกับสิ่งประดิษฐ์ใหม่ ๆ และเก็บประจุไว้ได้นาน เช่น ถ่านไฟฉาย “เฮฟวีดิวตี้” (Heavy Duty) และ “ซูเปอร์เฮฟวี่ดิวตี้” (Super Heavy Duty) เซลล์ไฟฟ้าแบบนี้สร้างมาจากสารอัลคาไลน์ หรือเรียกว่าถ่านไฟฉายแบบ “อัลคาไลน์” ลักษณะจะเหมือนกับถ่านไฟฉายทั่วๆ ไป แต่อายุการใช้งานจะนานกว่าถ่านไฟฉายธรรมดา
โครงสร้างคือ ตัวถังภายนอกจะเป็นสังกะสี ทำหน้าที่เป็นขั้วลบ ภายในจะมีแท่งคาร์บอนทำหน้าที่เป็นขั้วบวก โดยมีสารเคมีเพื่อทำให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมีและก่อให้เกิดประจุไฟฟ้า มีแรงเคลื่อนไฟฟ้า 1.5 โวลต์เป็นมาตรฐาน
นอกจากนี้ ยังมีถ่านไฟฉายแบบใช้งานกับนาฬิกาควอตซ์ กล้องถ่ายรูป เครื่องคิดเลข เกมกด ภาษาชาวบ้านเรียกว่า ถ่านแบบ “กระดุม” ถ่านไฟฉายแบบนี้จะมีชนิดเมอร์คิวรี่ออกไซด์ ชนิดลิเธียม ชนิดนิเกล-แคดเมียม เป็นต้น

การใช้ถ่านไฟฉายให้ถูกวิธี

1. เปลี่ยนถ่านพร้อมกันทุกก้อนในคราวเดียวกัน ไม่ปะปนกับถ่านเก่า
2. ปิดสวิตช์อุปกรณ์ทุกครั้งหลังการใช้งานอย่าเปิดค้างไว้โดยไม่จำเป็น
3. ไม่ควรนำถ่านหลายชนิดหรือหลายยี่ห้อมาใช้ปะปนกัน
4. นำถ่านออกจากอุปกรณ์ทุกครั้งหลังการใช้งาน
5. ตรวจสอบวิธีการใส่ถ่านและขั้วให้ถูกต้องเสมอ
6. ไม่แกะชิ้นส่วนถ่านออกมาเล่นและไม่ควรวางไว้ในที่ที่มีความร้อนสูง
7. หลีกเลี่ยงการทำให้ถ่านเกิดการชอร์ตกัน
8. ห้ามนำถ่านที่ชาร์ตไฟไม่ได้มาชาร์ตไฟใหม่ เพราะอาจเกิดอันตรายได้ค่ะ

ขั้นตอน ทิ้ง “ถ่านไฟฉาย” ให้ปลอดภัย

1. เก็บรวบรวมถ่านไฟฉายใช้แล้วไว้ในถุงพลาสติก หรือถุงดำ
2. เขียนข้อความว่า “ขยะพิษ” หรือ “ถ่านไฟฉาย” ใช้แล้วไว้ข้างถุง เจ้าหน้าที่จะได้จัดเก็บอย่างถูกต้อง
3. ทิ้งในภาชนะรองรับขยะอันตราย หรือ ทิ้งกับรถขยะของกทม.ตามวันเวลาที่สำนักงานเขตกำหนด